Bir toplumda, bir gecelik bir misafire aile reisinin karısının teklif edilmesi veya onunla ilişki-
ye girmesi çok yaygın bir gelenek değildir. Ancak bazı toplumlarda örneğin Eskimolarda eş-
lerin değiş tokuşu hem kabul edilebilir, hem de beklenen bir davranıştır. Geleneksel Eskimo
toplumlarında, misafirin eskimonun karısıyla yatmayı reddetmesi ciddi bir kültürel soruna
yol açar. Hatta Eskimo bunu kendisine ve karısına yapılmış büyük bir hakaret olarak algılar.
Aşağıdaki pasaj, Eskimo'nun yaşamını anlatan bir romandan alınmıştır. Burada Ernenek
adlı Eskimo, karısı Asiak ile cinsel ilişkiye girmediği için bir beyazı kaza ile öldürmüştür. Bu-
rada beyaz adam, Eskimo ve karısı arasında geçen bir konuşma yer almaktadır. Eskimo be-
yaz adamın hayatını kurtarmıştır ve bu nedenle bir dostluk kurulmuştur.
"Ernenek, sen benim hayatımı kurtardın." diyerek beyaz adam söze başlar. "şimdi bazı
şeyleri açığa kavuşturalım; böylece benden korkmana gerek kalmaz. Ancak biraz sonra bir
hakimin karşısına çıkarılacaksın ben de hakime olan biteni doğru bir biçimde anlatıp sana
yardımcı olmaya çalışayım."
Ernenek mutlu bir biçimde beyaz adama teşekkür eder.
"şimdi sen beyaz adamın seni provoke ettiğini söylüyorsun."
"Evet, etti." der Eskimo.
"Çünkü karım Asiak'ı aşağıladı ona hakaret etti"
"Hem de çok kötü bir biçimde."
"Yani sen karını korurken onu kaza ile öldürdüğünü mü söylüyorsun?"
Bu sırada Ernenek ve karısı bakışırlar ve kahkahalarla gülmeye başlarlar.
"Hayır, hiç de öyle olmadı der Asiak sonunda"
"Bak nasıl olduğunu anlatayım." der, Ernenek, Beyaz evimize geldiği zaman ona ne ik-
ram etsek burnunu kıvırdı ve verdiklerimize ağzını sürmedi. Hatta ona en eski kokmuş etimi-
zi verdiğimizde bile burnunu kıvırdı.
"Ama Ernenek biliyorsun ki bütün beyazlar kokmuş et yemezler. Bundan hoşlanmazlar.
Asiak hemen söze girer.
"Evet et kokmuş idi ama etin içindeki kurtlar taze ve canlı idi." der.
Beyaz adam : "Asiak, biliyorsun ki bizler sizlerden farklı türde yemeklere alışkınız."
Ernenek:" Evet bunu biliyoruz ama daha da önemlisi var. Sonunda "laugh" geleneğine
göre onu mutlu etmeyi düşündük. Bu onu rahatlatacaktı."
şimdi Asiak'ı dinleyelim: "Asiak saçlarını yıkadı yağladı ve taradı, yüzüne balina yağı
sürdü ve sonra bu yağı bıçakla kazıdı. Böylece karşıdakine nezaketini gösterecekti."
Ernenek: "Evet, böylece bir gelin adayı gibi hazırlandı. Buna karşın beyaz adam ise bunla-
rı görmezlikten geldi ve Asiak yanına yatınca ona sırtını döndü ve uydu, işte bu artık son dam-
layı da taşırdı. Hiçbir erkek karısının bu kadar aşağılanmasına tahammül edemezdi. işte bu
nedenle bu adamı omuzlarından tuttum ve sarsarak buza doğru vurdum. Ama amacım onu
öldürmek değildi, sadece sarsmaktı ama kafasını buza vurdu. Ancak biraz fazla vurdu."
Asiak: "Ernenek bunu diğer Eskimolara da yapardı. Ancak genelde buz kırılırdı fakat bu
sefer beyaz adamın kafası kırıldı ve öldü."
Beyaz adam güldü ve bu tür bir açıklamanın hakim için geçerlilik taşımadığını söyledi.
Yani birisi karısını diğerine teklif edip, adamın da bunu kabul etmemesini cinayet nedeni
olarak kabul edemezdi.
Eskimo cevap verdi:
"Ama neden? Diğer yattığı adamlar memnun idi ve Asiak da bundan şikayetçi değildi.
Aksine Asiak'ın gözleri parlar yanakları da memnuniyetten kızarırdı."
" Sizler başkalarının karılarını ödünç almaz mısınız?" diye sordu Asiak.
Beyaz adam: "şimdilik bunları bırakalım."
Ernenek buna alındı. "Belki bu durum erkekler için iyi değildir." dedi." Burada insanlar
başka şeylerini ödünç vermektense karılarını vermeyi tercih ederler. Çünkü kızağını ödünç
verirsin alan adam onu kırarak sana geri getirir, testereni verirsin dişlerinden biri kırılmış ge-
lir, köpeklerini verirsin yorgunluk ve açlıktan perişan gelirler. Ama ne zaman karını versen
her zaman yeni olarak geri alırsın".
Kaynak: Açık öğretim İşletme davranış bilimleri kültür ünitesi
RUESCH, Hans, Top of the World, New York: Pocket Books, 1959.
SHEPARD, Jon M., Sociology, West Publishing Company, 1996.
19 Temmuz 2007 Perşembe
ESKİMOLAR MİSAFİRE KARILARINI SUNARLARMIŞ
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder